“Amaç” kitabının alametifarikası, akademik ortamda öğrenilen teorik bilgileri içselleştirmeyi ve henüz iş hayatına atılmayanlara uygulama deneyimi yaşatmayı sağlamasıdır; yıllardır ellerden düşmeme başarısının sırrı burada yatar. Sırtını varsayımlara yaslamayan bu kitap, yaşayarak öğrenme ve sorun çözmeyi göstermesi açısından çok değerlidir.

-Prof. Dr. Yavuz Odabaşı, Anadolu Üniversitesi

BEŞ MİLYON KİŞİNİN OKUDUĞU BİR İŞ ROMANI: AMAÇ

Özel sektörde hiçbir deneyimi olmayan bir akademisyen günün birinde paradigmaların değiştiğini fark ederse ne olur? Hele bir de yeni paradigmalara uygun olarak neler yapılacağını reçeteleyebilirse? Üstelik yönetim gibi “sosyal” kabul edilen bir disiplini, temel bilimler gözüyle yorumlamayı başarırsa?

İşte Eliyahu Goldratt (1947-2011) fizik doktorasını tamamladıktan sonra tam olarak bunu başardı. İlk kitabı Amaç ile o güne kadar denenmemiş yepyeni bir tarzın öncüsü oldu. Kitabın içeriği bir tarafa, şekli bile özgündü: İş ve Aşk Romanı. İlk defa Sokratik tarzda bir iş kavramı roman örgüsü içinde sunuluyordu. Kitabın kahramanı Alex kendi kendine düşünürken onunla beraber akıl yürütebiliyordunuz. Maliyet muhasebesinden lokal verim anlayışına, üretimdeki bir sıçramadan satıştaki bir sıçramaya kadar uzanan yelpazede Kısıtlar Yönetiminin üretim çözümü örnekleniyordu.

Bir ilki ve sonu bir arada okuma iştahı duyacaklara iyi haber: Amaç romanından sonra, Goldratt’ın son kitabı Şimdi Anladım! Türkçeye çevrildi. Amaç’tan bugüne Goldratt’ın kavrayışındaki değişimin izini sürmek için bile okuyama değer!

Örneğin Amaç’taki “tüm cevapları bilen ama ketum” Jonah karakteri bu kitapta yok. Okur kitabın kahramanlarıyla birlikte çözümü araştırmak zorunda.

Amaç, bir yazar ekibinin desteğiyle kaleme alınmıştı ancak Şimdi Anladım! bir senarist ekibinin desteğiyle yazıldı, dolayısıyla bir film tadında… Kendi kendine uzun uzun düşünme gibi sahneler bir filmde nasıl olamıyorsa bu kitapta da yok.

Amaç’ta Alex Rogo’ nun özel hayatı ve iş hayatı birlikte işlenmişti. Şimdi Anladım! basbayağı bir aile şirketini anlatıyor: Ayrıcalık istemeyen damat, yakın arkadaşlar, özgür kalma derdinde bir büyük oğul, emekli olmak isteyen ve bir türlü ayrılamayan baba figürü… Bir mağaza zincirinin büyüme sancıları…  Formal ve informal ilişkiler…

PERAKENDECİLERİN ROMANI: ŞİMDİ ANLADIM!

Kısıtlar Yönetiminin perakende çözümünü ince ince anlatan Şimdi Anladım! bugünün kabul gören yaklaşımlarına önemli bir eleştiri niteliğinde. Satış tahminlerinin özünde hatalı olduğunu ve bizleri çıkmaza sürüklediğini örneklemekle kalmıyor, bu tahminler için ne büyük paralar harcandığına da hayretle işaret ediyor.

Goldratt “insanlar değişime ayak direr ” algısını da masaya yatırıyor: Hepimiz çocuktuk, genç olduk, evlendik, ebeveyn olduk, iş kariyerimizde terfi ettik vs. Bunların hepsi de değişim değil miydi? Direndik mi?

Goldratt’ ın eleştirdiği bir diğer temel konu “yok satma” miti. Hangi firmaya sorsanız bu oranın yüzde 2-3’lerde seyrettiği  iddia edilecektir ama fiilen asgari yüzde 20 mertebesindedir. Bu yüzden Kısıtlar Yönetiminin sade yaklaşımı stoklarınızı düşürürken satışlarınızı da artırabilmektedir.

Romandaki firma hayal ürünüdür ancak performansa ilişkin rakamlar yılların tecrübesini yansıtacak kadar isabetli ve gerçektir. Bir röportajında Goldratt küçük dokunuşlarla alınan sonuçları kast ederek, “bunca mütevazılığına rağmen sonuçların bu denli parlak olmasına inanmakta zorlandılar!” demiştir.

Kitap “Gökyüzü bile sınır değildir!” diyerek biterken sizi bir yolculuğa davet ediyor. Yaptıkça kartopu gibi büyüyen ve daha da parlayan sonuçları sizler de alabilirsiniz!  İkramiye fırsatı bilet alanlar için var!

Yazan: Utkan Uluçay
Katkılarından dolayı Yavuz Odabaşı hocamıza teşekkür ederiz.

Not: Amaç, bugün Türkiye’deki neredeyse tüm iktisat ve işletme fakülteleri öğrencilerinin zorunlu okuma listesinde yer alan sürükleyici bir romandır. Linkleri tıklayıp “Göz At” bölümüne giderek Amaç ve Şimdi Anladım! kitabının bir kısmını okuyabilirsiniz.